Εκπαίδευση Ενηλίκων

Στα πλαίσια της εκπαίδευσης ενηλίκων «μια εκπαιδευτική διαδικασία θεωρείται περισσότερο αποτελεσματική όταν δεν οδηγεί απλά στην απόκτηση γνώσεων και  δεξιοτήτων, αλλά που απευθυνόμενη στο αξιακό σύστημα των  εκπαιδευόμενων βοηθά να αντιμετωπιστούν οι πιθανές δυσλειτουργικές  παραδοχές που συνέβαλλαν στη δημιουργία της ανάγκης για μάθηση  (Κουλαουζίδης, 2006).

Η εμπειρία

«Η εμπειρία ενός ατόμου περιλαμβάνει το σύνολο των  πληροφοριών που αποκτά μέσω των αισθήσεών του καθώς και τα  συναισθήματά του, τις επιθυμίες του, τα οράματά του, τις σκέψεις του, όπως επίσης και όλες τις παραστάσεις που αποκτά μέσω των αισθήσεων του» (Θ. Πελεγρίνης, 2004). Βλέπουμε λοιπόν ότι η έννοια της εμπειρίας είναι ιδιαιτέρως περίπλοκη και το περιεχόμενό της διαφέρει από άτομο σε άτομο αφού σχετίζεται με τα προσωπικά βιώματα του καθενός.

 Σύμφωνα με τον  Alan Rogers (2003) μολονότι η έρευνα έχει δείξει ότι  τόσο τα παιδιά  όσο και οι ενήλικες μαθαίνουν μέσω της εμπειρίας, οι  νοητικές δομές των ενηλίκων που συνδέουν την εμπειρία με το ευρύτερο  κοινωνικό πλαίσιο είναι πολύ διαφορετικές από αυτές των παιδιών.

Βασικό σημείο που διαφοροποιεί τη μάθηση των ενηλίκων από αυτή των παιδιών είναι επίσης το γεγονός ότι οι πρώτοι είναι σε θέση να επεξεργαστούν την εμπειρία και να στοχαστούν πάνω σε αυτή κριτικά (Brookfield, 2000). Αυτό σημαίνει ότι οι ενήλικες μπορούν να αξιολογήσουν την εμπειρία τους και τις συνέπειές της, να εντοπίσουν ιδιαιτερότητες, να τη συγκρίνουν με άλλες και σύμφωνα με τα βιώματά τους και έτσι να δημιουργήσουν τη νέα γνώση.

Σύμφωνα με τον Alan Rogers (1998) οι ενήλικες ξεκινούν να εκπαιδεύονται έχοντας συγκεκριμένες προσδοκίες και προθέσεις. Η διαφοροποίηση μεταξύ της μάθησης παιδιών και ενηλίκων είναι αυτή που δημιουργεί την ανάγκη για χρήση διαφορετικών εκπαιδευτικών μεθόδων και τεχνικων κατά τη μάθηση, γεγονός που πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους οι εκπαιδευτές κατά το σχεδιασμό της διδασκαλίας.

Οι δυσλειτουργικές παραδοχές

Οι ενήλικες έχοντας διαμορφώσει την προσωπικότητά τους και τις απόψεις τους, βάσει των εμπειριών τους, μπορεί να οδηγηθούν σε δυσλειτουργικές παραδοχές που « είναι δυνατό να λειτουργήσουν ανασταλτικά στην πορεία της οικοδόμησης της νέας γνώσης» (Κουλαουζίδης). Αυτές οι παραδοχές σχετίζονται με την αντίληψη που έχουν οι ενήλικες, συχνά μετά από χρόνια απουσίας από τα «θρανία», όσον αφορά στην αξιολόγηση, στη σχέση με το δάσκαλο, την εκπαιδευτική μεθοδολογία κλπ. Ουσιαστικά έχουν ήδη διαμορφώσει τα μοντέλα μάθησης που θεωρούν ότι τους ικανοποιούν.  Η παραπάνω στάση μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα της μάθησης γι’ αυτόν τον λόγο χρειάζεται ο εκπαιδευτής να δείξει στους εκπαιδευόμενους ενήλικες τη χρησιμότητα των μεθόδων και να τους κάνει πιο «ανοιχτούς» στη νέα εμπειρία. Όπως σε όλες τις περιπτώσεις εκπαίδευσης η εμπιστοσύνη μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευομένων καθώς επίσης και η ουσιαστική επικοινωνία είναι απαραίτητες.

Η εμπειρική μάθηση

Είναι  «η επίτευξη μαθησιακών στόχων μέσω της επεξεργασίας εμπειριών» (Κόκκος, 2005). Σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση ενηλίκων η εμπειρία και η πρακτική εφαρμογή αποτελούν σημαντικότερες συνιστώσες για τη μάθησή τους απ’ ότι η θεωρία γι’ αυτό και είναι πιο διαδεδομένες για την απόκτηση δεξιοτήτων στους ενήλικες.

Μέσω της εμπειρικής μάθησης ο εκπαιδευόμενος παύει να είναι απλός αποδέκτης της γνώσης και γίνεται κι αυτός συμμέτοχος στο σχεδιασμό της μαθησιακής διαδικασίας βάζοντας σε αυτή στοιχεία από τον εαυτό του.

Συμπερασματικά...

«Η υιοθέτηση από τους συμβούλους-καθηγητές μιας στρατηγικής σχεδιασμού των διεργασιών που συντονίζουν, η οποία αναγνωρίζει την αξία και τη σημασία της εμπειρικής μάθησης και διασφαλίζει συγκεκριμένες προδιαγραφές υλοποίησης είναι δυνατόν να οδηγήσει σε μια αποτελεσματική μαθησιακή διεργασία.» ( Κουλαουζίδης,2006)

Για περισσότερο... θεωρητικό πλαίσιο αξίζει να μελετήσετε το υλικό στον παρακάτω σύνδεσμο:

http://meae.eap.gr/filesupload/training/yliko_ae/ch_4.pdf

Βιβλιογραφικές αναφορές

·         Rogers, A. , (1998), «Η εκπαίδευση ενηλίκων», Μεταίχμιο

·         Κόκκος, Α. (2005β), «Εκπαίδευση Ενηλίκων: Ανιχνεύοντας το πεδίο.», Μεταίχμιο

·         Brookfield, S. (1987), « Developing Critical Thinkers: Challenging Adults to Explore Alternative Ways of Thinking and Acting», Jossey-Bass.

·         Πελεγρίνης, Θ. (2004), «Λεξικό της Φιλοσοφίας», Ελληνικά Γράμματα.

·         Γ. Κουλαουζίδης, (2006) « Οι Αρχές της Εκπαίδευσης Ενηλίκων».