« Δάσκαλε που δίδασκες… »  της Ε. Χιονάτου  

 «Η διδασκαλία είναι κάτι περισσότερο από το να διανέμεις τη γνώση, είναι να εμπνέεις την αλλαγή. Η μάθηση είναι κάτι περισσότερο από το να αποστηθίζεις δεδομένα, είναι να φτάνεις στην κατανόηση.»

 William Arthur Ward  

Σε μια εποχή, όπως αυτή την οποία διανύουμε, όπου η χρηματοοικονομική και αξιακή αβεβαιότητα στον επιχειρησιακό χώρο περισσεύει, η ανάγκη για διατήρηση και βελτίωση του μεριδίου στην αγορά καθίσταται αδήριτη. Πόσω μάλλον όταν η εποχή αυτή υπαγορεύει μια διευρυμένη, παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, που ξεπερνά τα πάλαι ποτέ στενά εθνοκρατικά όριά της, αφήνοντας τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς ολότελα εκτεθειμένους ενώπιον της εγχώριας και διεθνούς ανταγωνιστικότητας, αλλά και της δίνης μιας μεγεθυνόμενης επιχειρησιακής αναλωσιμότητας.

Ως εκ τούτου, η επιτυχής λειτουργία επιχειρήσεων και οργανισμών αλλά και η συνεχής, επικαιροποιημένη και αποτελεσματική εκπαίδευση των εργαζομένων τους, αμφότερες με έμφαση στην αξιοποίηση της δυναμικής του ανθρώπινου παράγοντα, έχει αναχθεί τα τελευταία χρόνια σε κομβικής σημασίας εργοδοτική επιλογή και σε μονόδρομο για την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος˙ πολλώ δε μάλλον στην Ελλάδα. Ρόλο «κλειδί» στα προαναφερθέντα διαδραματίζει σήμερα, ίσως περισσότερο από άλλοτε, η αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτή.

«Διδάσκαλος», «καθοδηγητής», «διαφωτιστής», «ψυχολόγος», «διευκολυντής». Όποιες ετικέτες και αν δοθούν στον εκπαιδευτή, αναμφισβήτητα όλες αποτυπώνουν -σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό η καθεμία– την σπουδαιότητά του σε ποικίλους τομείς της επιχειρησιακής δραστηριότητας, αναλόγως τον εκάστοτε στόχο που επιτελεί και τον οργανισμό που υπηρετεί.

Ποιο στοιχείο, όμως, είναι εκείνο που ξεχωρίζει έναν εκπαιδευτή από άλλους φορείς γνώσης, όπως π.χ. ένα εκπαιδευτικό βιβλίο, μια εγκυκλοπαίδεια, ένα εγχειρίδιο οδηγιών ή μια μέθοδο εκμάθησης «άνευ διδασκάλου»;

Η διαφοροποίηση έγκειται κυρίως στο γεγονός ότι ο εκπαιδευτής δεν μεταδίδει απλώς τη γνώση αλλά την οργανώνει, εντοπίζει τις προσωπικές ικανότητες και δεξιότητες του εκπαιδευομένου και συμβάλλει στην περαιτέρω ανάπτυξή τους, δημιουργεί και καινοτομεί, αξιολογεί και αξιολογείται, επιβραβεύει και διορθώνει, προετοιμάζει και συμβουλεύει. Και όλα αυτά, ικανοποιώντας παράλληλα την ανάγκη προσαρμογής εργαζομένων και επιχειρήσεων στα εκάστοτε νέα γνωστικά, τεχνολογικά και εργασιακά δεδομένα.

Επιπροσθέτως, θα λέγαμε ότι η άνω διαφοροποίηση προκύπτει και από την ίδια την διαδραστική φύση της εκπαίδευσης, αφού αποτελεί όχι μόνο μέσο διαφωτισμού, παρακίνησης και αλλαγής της συμπεριφοράς τού αποδέκτη (εκπαιδευομένου), αλλά και του ίδιου του πομπού της (εκπαιδευτή).

Λαμβάνοντας υπόψη τα έως τώρα εκτεθέντα, ο σύγχρονος εκπαιδευτής εργαζομένων οφείλει:

1. Να αποτελεί ο ίδιος παράδειγμα διά βίου μάθησης: Αν ο ίδιος δεν εκπαιδευτεί πρώτος, πώς θα μπορέσει να πράξει το αντίστοιχο σε άλλους; Για τον λόγο αυτό, πρέπει να ενημερώνεται αδιαλείπτως τόσο για το αντικείμενο, όσο και για τον τρόπο διεξαγωγής της εκπαίδευσής του.
2. Να μην εστιάζει μόνο στην μετάδοση της γνώσης, του προγράμματος, της τεχνογνωσίας, αλλά και στον ψυχισμό και την εμπιστοσύνη του εκπαιδευομένου - εργαζομένου σ’ εαυτόν.
3. Να μην επιδιώκει αποκλειστικά και μόνο την επίτευξη των εκπαιδευτικών του στόχων βάσει των αντίστοιχων αναγκών, αλλά και την συγκράτηση της μεταδοθείσας γνώσης και την αλλαγή της συμπεριφοράς του εργαζομένου. Κατ’ επέκταση, να μεριμνά για την ουσιαστική αλλαγή -που εμμέσως επιχειρεί- στον οργανισμό τον οποίο συνδράμει.
4. Τέλος, να συναισθάνεται την ευθύνη που αναλαμβάνει: Η νοοτροπία «εγώ κάνω την δουλειά μου και αδιαφορώ για όποιον δεν θέλει να μάθει» έχει αποδειχθεί καθόλα εσφαλμένη και εγκαταλείφθηκε ανεπιστρεπτί από τις ευημερούσες πλέον επιχειρήσεις.

Κοντολογίς, ένας «ιδανικός» - αποτελεσματικός εκπαιδευτής είναι πρωτίστως σοφός σύμβουλος, δάσκαλος αλλά και διά βίου μαθητής, που αναγνωρίζει τις εκπαιδευτικές ανάγκες του κοινού του, το εμπνέει, συμβάλλει στην αλλαγή της συμπεριφοράς του και προσπαθεί πάντα για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Πόσο συχνά, άραγε, τον συναντάμε στην εργασιακή μας ζωή; ...